NHỮNG VIÊN NGỌC NƠI THUNG LŨNG QUY HOÀ

Bài viết này của một người con Quy Nhơn “Lê Tuấn Mỹ” với niềm yêu thương những thứ vô cùng quen thuộc, với những địa danh có từ rất lâu đời ở nơi đây. Cùng Hiquynhon xem qua bài viết và bộ ảnh của bạn Tuấn Mỹ để thấy được nét đẹp lâu đời ở Quy Nhơn bạn nhé!

Một vùng đất ẩn mình dưới chân dãy núi Xuân Vân vươn mình ra biển lớn, chính là thung lũng Quy Hòa. Đây là một địa danh vô cùng nổi tiếng với bệnh viện phong có lịch sử gần 100 năm trước. Ban đầu ở đây chỉ là những dãy nhà chữa bệnh với quy mô nhỏ. Từ thập niên 30 đến 50, dưới sự dẫn dắt của các soeur thuộc dòng Phan Sinh Thừa Sai Đức Mẹ, cư dân nơi đây đã cùng chung tay xây dựng nên một ngôi làng vô cùng lý tưởng với nhà thờ, nhà nguyện, nhà chữa bệnh, khu chợ và những ngôi nhà nhỏ dành cho bệnh nhân chữa trị dài hạn.

Người có công lớn nhất để tạo nên đường nét không gian – kiến trúc của làng phong Quy Hòa chính là Soeur Ozithe. Bà đã cùng các nữ tu tính toán những vị trí để làm đường, phân khu chức năng cho toàn bộ làng phong. Yếu tố tôn trọng thiên nhiên được đặt lên hàng đầu với những con suối tự nhiên được khơi thông và thảm thực vật bản địa.

Bằng tài năng của mình, Soeur Ozithe đã quy hoạch cả một thung lũng với những con đường thẳng tắp, hai bên nhà những ngôi nhà nhỏ xinh như một biệt thự biệt lập. Tuy nhiên, ngăn cách giữa những ngôi biệt thự nhỏ ấy không phải là hàng rào kẽm gai đầy lạnh lẽo, mà là những vườn cây và hoa rực rỡ sắc màu. Souer Ozithe cũng đã sáng tạo ra hàng loạt mẫu nhà và chỉnh sửa theo ý kiến của chủ nhân, vì vậy những ngôi nhà ở đây vô cùng phong phú về chủng loại, hình thức trang trí và đậm dấu ấn cá nhân, không căn nào giống căn nào. Tất cả đều cùng hòa hợp với cảnh quan thiên nhiên và sở hữu những đường nét khỏe khoắn, hài hòa và duyên dáng điển hình cho hình thức kiến trúc đương thời.

Những ngôi biệt thự ấy đều được thiết kế tùy biến để phù hợp với đời sống sinh hoạt của chủ nhà, cũng là bệnh nhân phong. Các chi tiết kiến trúc, nội thất ngoài và trong nhà đều được tối ưu theo nhu cầu sử dụng. Ngoài thiết kế độc đáo mang cá tính riêng, những ngôi nhà này còn được xây dựng và trang trí bởi vật liệu địa phương như đá xanh, đá rửa, gạch bông được sản xuất tại chỗ. Những mẫu gạch bông được các cư dân lựa chọn, sáng tạo hoặc nhờ các soeur giúp đỡ. Tất cả yếu tố trên đã hình thành nên một khu làng, một “quần thể kiến trúc” vô cùng độc đáo và duyên dáng, tôn trọng thiên nhiên và phù hợp với người sử dụng.

Giữa làn sóng đô thị hóa và cộng đồng không hiểu rõ những giá trị di sản đô thị, may mắn là những ngôi nhà nhỏ của làng phong vẫn còn tương đối nguyên vẹn và sáng lấp lánh giữa biển trời thiên nhiên. Lạc vào nơi này, ngỡ như bản thân đang được dự một cuộc triển lãm kiến trúc về quá khứ hơn nửa thế kỉ trước. Tính hòa hợp cảnh quan, tính tôn trọng tự nhiên, tính bền vững, tính tối ưu công năng là những điều không dễ để đạt được, vậy mà tại nơi này, các tính chất ấy đã được vận dụng suốt hàng chục năm qua, và trở thành một di sản, một kí ức mà cư dân đô thị phải có nhiệm vụ giữ gìn.

Mong một ngày nào đó được nhân rộng tình yêu của cư dân đối với những di sản mà họ đang sở hữu, với một tâm thế sẵn sàng cải tạo để phát triển, chứ không phải là dỡ bỏ để tạo mới một kí ức.